Eğitim Bilimine Giriş
Bu yazımızda Kpss eğitim Bilimleri Program Geliştirme dersinin ilk konusu olan Eğitim Bilimine Girişe yer vereceğiz. Bu yazımızda şu sorulara cevap vereceğiz.
- Eğitim nedir ?
- Eğitim Türleri nelerdir?
- Öğretim nedir?
- Formal Eğitim ve İnformal Eğitim arasındaki farklar nelerdir?
- Kültürleşme nedir?
- Eğitim ile Kültür arasındaki ilişki nasıldır?
- Eğitim Öğretim karşılaştırması
- İletişim Süreci olarak eğitim nedir?
Eğitim
- En genel ifadeyle eğitim, bireyde istendik davranış değişikliği meydana getirmektir.
- En yaygın gören tanımıyla eğitim, ‘Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir.
Eğitim Türleri
Eğitim Formal eğitim ve İnformal Eğitim olarak ikiye ayrılır.
1.Formal Eğitim : Planlı ve programlıdır. Formal Eğitim kendi içinde Örgün ve Yaygın Eğitim olarak ikiye ayrılır.
Örgün Eğitim : Belli yaş gruplarına göre aşamalı ve kademeli olarak okullarda yapılır. Okul Öncesi / Zorunlu Temel Eğitim / İlkokul 4 yıl / Ortaokul 4 yıl / Lise 4 yıl / Yüksek Öğretim
Yaygın Eğitim : Yaş sınırlaması, aşmalı ve kademeli olmaksızın ilgi ve gereksinimlere uygun olarak verilir. Halk Eğitimi / Hizmet İçi Eğitimi
2. İnformal Eğitim : Kendiliğinden gelişigüzel, plansız ve programsızdır.
Halk Eğitimi :
Çeşitli Kurslar yoluyla (resmi veya özel) okuma yazma ve temel bilgiler kazandırma, mesleki bilgi ve beceri kazandırma, kişisel gelişmeyi ve toplumsallaşmayı sağlama amacıyla yapılan eğitimdir. ( Dershane , Yabancı Dil Kursları ve Ehliyet Kursları gibi)
Hizmet İçi Eğitim :
- Bireyin hizmette bulunduğu süre içerisinde gördüğü eğitime hizmet içi eğitim denir.
- Hizmet içi eğitim, bireyler alanları dışında istihdam edildiklerinde, bu alanda yeterli hale gelebilmeleri, hizmet öncesi dönemde oldukları bilgilerin hizmet için yetmemesi, değişmesi ya da yeni gelişmelerin olması durumunda gereken bir eğitimdir.
Kültürleme Süreci Olarak Eğitim
Genel tanımıyla kültür, doğanın yarattıklarına karşılık insanoğlunun ortaya koyduğu maddi, manevi her şeydir. Kültür, eğitim yoluyla kazanılmakta ve yine eğitim yoluyla sonraki kuşaklara aktarılmaktadır.
- Kültürleme : Kültürel değerlerin bireylere kazandırılması sürecidir. Kültürlemenin çeşitli yolları vardır. Bunlar zoraki kültürleme, gelişigüzel kültürleme ve kasıtlı kültürleme şeklinde olabilir.
- a) Zoraki Kültürleme: Kültürel değerlerin bireylere zorla kabul ettirilmesi sürecidir. Bu süreçte tek yönlü bir kültürleme söz konusudur. Örnek : Beyin yıkama, zorla isim veya din değiştirme, propaganda ya da reklam yapma örnek olarak sıralanabilir.
- b) Gelişigüzel Kültürleme : Kültürel değerlerin bireylere gelişigüzel yollarla kabul ettirilmesi sürecidir. (İnformal) Örnek : Dini bilgiler gibi konuların arkadaş gruplarında öğrenilmesi.
- c) Kasıtlı Kültürleme : Kültürel Değerlerin planlı ve amaçlı olarak bireylere aktarılması sürecidir. Okullarda yapılan eğitim kasıtlı kültürlemenin en güzel örneğidir. ( Formal)
Örnek : Çocuklara ana dili öğretmek bir kültürleme sürecidir. Başka bir dili istem dışı, zoraki öğretmek zoraki kültürlemedir. Çocuğun ana dilini hiç okula gitmeden eve, sokakta öğrenmesi gelişi güzel kültürleme örneğidir. Ancak ana dilin okulda bilinçli, planlı ve kasıtlı öğretilmesi kasıtlı kültürleme örneğidir. Bu noktadan hareketle eğitim kasıtlı kültürleme süreci olarak kabul edilir.
Kültürlenme
Belli bir toplumun alt kültürlerinde ya da farklı toplumlardan bir araya gelen birey ve grupların buluşması ve etkileşim sonunda asıl kültür ve alt kültürlerde bulunmayan yepyeni bir senteze varılmasıdır.
Örnek : Almanya’da yıllarca çalışan Türk işçilerin rakı içer gibi viski içerek akşam yemeği yemeleri.
Kültürleşme
Başka kültürlerden insan ve grupların belli bir kültüre girmesi ve karşılıklı etkileşim sonucunda her ikisininde değişmesidir.
Örnek : Türk erkeğiyle evli olan Japon bir kadının aile büyüklerinin elini öpmesi, Türk erkeğinin ise çayı Japon geleneklerine göre içmesi.
Eğitim İle Kültür Arasındaki ilişki
- Eğitim kültürle iç içedir.
- Eğitim, kültürün aktarılmasında ve bireyin sosyalleşmesinde en önemli araçtır.
- Okul işlevini yerine getirirken kültürel olanaklardan yararlanır.
- Eğitin hem kültürden etkilenir hem de kültürü etkiler.
- Okulun temel işlevlerinden biri toplumda var olan kültürü bireylere aktarmaktır.
- Eğitim, kültüre göre değişmeye karşı daha az direnç gösterir.
Sistem Olarak Eğitim
Sistem, belirli bir amacı gerçekleştirmek için birbirleriyle ilişkili ögelerin bir araya gelmesiyle oluşan dinamik bir yapıdır. Bu anlamda eğitim de bir sistem özelliği taşımaktadır.
Sistemin Temel Ögeleri
- Girdi : İşlem ögesinde kullanılan her şeydir. Öğrenci , Öğretmen, program, Araç-Gereç , Materyal, okul, Sınıf, Yönetici , Veli, Hizmetli
- İşlem : Öğrencilerin Hedefler doğrultusunda biçimlendiği süreçtir. / Öğrenmenin gerçekleştiği boyuttur. / Programın eğitim durumları ögesi ( Yöntem, teknik, araç-gereç ve etkinliklerin kullanılması )
- Çıktı :Öğretim sürecinin sonunda ortaya konan ürünlerdir. / Üniversite giriş sınavı sonuçları / Sınavı kazananlar da kazanamayanlar da sistemin çıktılarıdır.
- Dönüt Düzeltme : Sistemin çıktısına göre girdi veya işlem boyutunda iyileştirme amacıyla yapılan çalışmalarıdr. Sınavı başaramayan öğrencilerin başarısızlıklarının nedenlerinin tespit edilip giderilmesi.
İletişim Süreci Olarak Eğitim
İletişim genel anlamda, iki birim arasındaki mesaj alışverişi olarak tanımlanmaktadır. Eğitim bir iletişim sürecidir.
Etkili Biri İletişim Ögeleri : kaynak, mesaj, kanal, alıcı ve dönüttür. Eğitim ise bu iletişim sürecinin bir takım istendik davranışlarla kazandırma adına düzenlenmiş şeklidir.
- Kaynak : Öğretmen , Öğrenci , Kitap
- Kanal : Yöntem / Teknik / Araç- Gereç / Ortam
- Mesaj : Bilgi / İşaret / Hareket / Resim/ Yazı
- Alıcı : Öğrenci / Öğretmen
- Dönüt: Kaynaktan alınan mesajın alıcıya ulaşıp ulaşmadığı
Öğretim
Davranış değişikliğinin belli bir ortamda, belli bir zaman diliminde planlı ve programlı bir şekilde gerçekleşen biçimidir. Öğretim kavramı bu yönüyle ‘ formal eğitim’ kavramıyla benzerlik göstermektedir.
Öğretim ve Eğitimin Karşılaştırılması
| Öğretim | Eğitim |
| Belli ortamlarla (okul-sınıf) sınırlıdır. | Her yerde olabilir. |
| Planlanan zaman dilimiyle sınırlıdır. | Süreklidir, yaşam boyu devam eder. |
| Eğitimin formal kolunu oluşturur. Eğitimin aracıdır. | Öğretimi de içine alan geniş bir kavramdır. |
| Önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için düzenlenmiş etkinlikleri kapsar. | Her türlü bilgi ve deneyimi kapsar |
Kpss Eğitim Bilimleri Program geliştirme dersi Eğitim Bilimine Giriş konusu bu şekildedir. Program geliştirme dersinin diğer konularına aşağıdaki linkten ulaşabilirisiniz.