Osmanlı Devleti Kültür – Medeniyeti

‘Osmanlı Devleti Kültür Medeniyeti ‘ konu anlatımına bu yazımızda yer vereceğiz. Osmanlı Devleti Kültür Medeniyeti konusundan her yıl Kpss’de soru sorulmaktadır. Osmanlı Devleti Kültür – Medeniyet konu anlatımı Kpss’de sorulan sorulardan yola çıkılarak itina ile hazırlanmıştır.  Osmanlı Devleti Kültür Medeniyeti konu anlatımında şu noktalara değineceğiz:

  • Osmanlıda Devlet Yönetimi
  • Osmanlı Merkez Teşkilat
  • Osmanlıda Padişahın Yetkileri
  • Osmanlıda Divanı Hümayun
  • Osmanlıda Halk
  • Osmanlı Sarayları

Osmanlıda Devlet Yönetimi

Veraset Sistemindeki Değişiklikler :

  • Osman ve Orhan beyler döneminde ‘Ülke hanedanın ortak malıdır.’ anlayışı devam etmiştir.
  • 1.Murat döneminde ‘ Ülke padişah ve çocuklarınındır’ anlayışı getirilmiştir.
  • Fatih Sultan Mehmet döneminde ‘Ülke padişahın malıdır’ anlayışı gelmiştir. Kanunname-i Ali Osman yayımlanmıştır. Bu yasalar Osmanlının ilk yazılı Kanunnameleridir.
  • Kanunname-i Ali Osman ile kardeş katli, müsadere usulü, cülus bahşişi ve sancak sistemi yasallaşmıştır.
  • 3.Mehmet döneminde sancağa çıkma usulü kaldırılıp yerine Kafes Usulü getirilmiştir. Kafes Usulü ile tahtta çıkan ilk padişah 1.Ahmet olmuştur. 
  • 1.Ahmet döneminde ‘Ekber ve Erşad sistemi’ getirilmiştir. En yaşlı ve en akıllı hanedan üyesi hükümdar olur kuralıdır. 

NOT:Veraset sisteminde değişiklik yapılmasının sebebi taht kavgalarını önlemek ve merkezi otoriteyi güçlendirmektir.!!

Osmanlı Merkez Teşkilatı 

  1. Padişah 
  2. Divan-ı Hümayun
  3. Saray

Padişahın Yasama Yetkileri

  • Ferman( Buyruk): İçinde tek emrin bulunduğu belgedir.
  • Kanunname: İçinde birçok emrin bulunduğu belgedir.
  • Hattı Hümayun: Kanunların halka duyurulmasıdır.
  • Adaletname: Padişahın halkın haklarını koruduğu belgedir.
  • Berat: Atama ve tayin belgesidir.

Padişahın Yürütme Yetkisi

  • Padişah yürütme yetkisini Divan-ı Hümayun aracılığıyla kullanmıştır.

Padişahın Yargı Yetkileri

  • Kulluk Sistemi: Devşirmeler padişahın kulu ve kölesidir.
  • Padişah devşirme devlet adamlarını yargılamadan öldürme hakkına sahiptir. Buna ‘Kulluk hakkı‘ denilirdi.
  • Müsadere Sistemi : Haksız kazanç sağlayan memurların mallarına el konulmasıdır. Müsadere Sisteminin Getirdikleri; 
  • Rüşvet ve haksız kazancın önüne geçilir.
  • Yöneticinin devlete olan güveni sarsılır.
  • Özel mülkiyet engellenmiş olur.

NOT: Müsadere sistemi ilk kez 2.Mahmut döneminde uygulanmıştır. Resmen Tanzimat Fermanı ile kaldırılmıştır.

Divan-ı Hümayun : Bugünkü Bakanlar Kurulu

  • Orhan Bey tarafından kurulmuş olup 2.Mahmut tarafından kaldırılmıştır.
  • Devletin en üst yönetim ve yargı organıdır.
  • Danışma meclisi niteliği taşır.
  • Divanda alınan kararlara Hüküm, hükümlerin kaydedildiği deftere Mühimme Defterleri denir.
  • Divana katılamazdı. İlmiye , Seyfiye ve Kalemiye grupları katılırdı.

Divan-ı Hümayunun Üyeleri

  • Sadrazam : Padişahın mührünü taşır. Padişahın mutlak vekilidir.
  • Ordunun başında sefere çıktığında Serdar-ı Ekrem unvanını kullanır.
  • Kazasker: Eğitim ve hukuk işlerine bakar. 
  • Müderris ve kadıların atamasını yapar. Başkent (Taht) kadısını padişah atar.
  • Türk, Müslüman ve medrese çıkışlı olmalıdır.
  • Şeyhülislam: Fetva makamıdır. Yargı yetkisi yoktur.
  • Türk, Müslüman ve medrese çıkışlı olmalıdır.
  • Kubbealtı Vezirleri: Görevleri sadrazama yardımcı olmaktır.
  • Defterdar : Mali işlere bakar. ( Maliye Bakanı )
  • Kaptan-ı Derya: Donanma komutanıdır.
  • Reisülküttap: Dış işlerine bakar. (Dış İşleri Bakanı )
  • Yeniçeri Ağası : İstanbul’un güvenliğinden sorumludur.
  • Nişancı : Resmi belgelere tuğra çeker.
  • Dirlik topraklarının kaydını tahrir defterine tutar.
  • Dirlik topraklarının dağıtımını yapar.

NOT: Şeyhülislam, Kaptan-ı Derya ve Reisülküttap 16.yüzyıldan itibaren divana üye olmuştur!!!

Sarayın Bölümleri

  • Enderun : Saray okuludur.
  • Sadece devşirmeler ve padişahın erkek çocukları eğitim görür.
  • Enderundan askeri ve idari alandaki devlet personeli karşılanır.
  • Din (Şeyhülislam) , Eğitim (Müderris) ve Hukuk ( Kadı, kazasker ) personeli enderundan karşılanmaz.
  • Birun : Resmi devlet meselelerinin görüşüldüğü bölümdür.
  • Harem : Padişahın özel hayatını yaşadığı yerdir.

Osmanlı Sarayları

  • İlk Osmanlı sarayı Bursa’da inşa edilmiştir.
  • Edirne Sarayı
  • Topkapı Sarayı : Fatih zamanında yapılmıştır. Devlete en uzun süre hizmet eden saraydır.
  • Dolmabahçe Sarayı :Abdülhamit zamanında dış borç alınarak yapılmıştır.
  • Beylerbeyi ve Çırağan Sarayı : Abdülaziz zamanında yapılmıştır.
  • Yıldız Sarayı : 2.Abdülhamit zamanında yapılmıştır.

Osmanlıda Halk

  • Yönetenler ( Beraya ) : Divan-ı Hümayun da temsil edilenlerdir. Vergi vermezler. 
  • Seyfiye Sınıfı : Yönetim ve askerlik işlerinden sorumlu sınıftır.
  • Sadrazam, Vezirler, Yeniçeri Ağası, Kaptan-ı Derya, Beylerbeyi ve Sancakbeyi Seyfiye Sınıfındandır.
  • İlmiye Sınıf : Eğitim, din ve hukuk işlerinden sorumlu sınıftır.
  • Şeyhülislam, Kazasker, Müderris ve Kadı İlmiye sınıfındandır. ( Devşirme olamaz. Medrese mezunun olmalıdır)
  • Kalemiye Sınıfı : Yazışma, maliye ve bürokrasi işlerinden sorumlu sınıftır.
  • Reisülküttap, defterdar, Nişancı ve Katipler Kalemiye sınıfındandır.
  • Yönetilenler ( Reaya ): Vergi verir, divana katılmazlar.
  • Çiftçi, Esnaf, Köylü, Azınlıklar, Müslüman halk ve Zanaatkarlar yönetilenlerdendir.

NOT: Seyfiye ve Kalemiye Sınıfı Enderun Mektebinden mezun olabilirler iken İlmiye Sınıf Medrese mezunu olmak zorundadır.!!!

Osmanlı Devleti Kültür – Medeniyet konu anlatımı birinci kısım bu şekildedir. Tarih dersi diğer konu anlatımlarına ve Tarih dersi konu testleri ve Kpss çıkmış sorularına aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.!!!

Tarih Konu Anlatımı

Tarih Test Çöz