Osmanlıda Toprak ve Vergi Sistemi
‘Osmanlıda Toprak ve Vergi Sistemi’ konusundan Kpss’de sık sık soru sorulmaktadır. Yazımıza Osmanlıda Toprak ve Vergi Sistemi konu anlatımı Kpss’de sorulan sorulardan yola çıkarak itina ile hazırlanmıştır. Yazımızda şu noktalara değineceğiz:
- Osmanlıda Toprak Sistemi
- Miri Arazi
- Mülk Arazi
- Osmanlıda Vergi Sistemi
- Şeri Vergiler
- Örfi Vergiler
Osmanlıda Toprak Sistemi
Osmanlıda toprak Miri Arazi ve Mülk Arazi olarak ikiye ayrılırdı.
Miri Arazi : Devlete ait topraklardır.
- Devlet bu toprakları hanedan üyelerine, memurlara maaş ve hizmet karşılığı verirdi.
- Mülkiyeti her zaman devlete aitti. Devlet istediği zaman tekrar alabiliyordu.
- Miri Araziler 7’ye ayrılır.
1.Dirlik Arazileri :Has Arazi, Zeamet Arazi ve Tımar Arazi olarak 3’e ayrılırdı
- A. Has Arazi : Padişah ve yüksek rütbeli devlet görevlilerine aittir.
- Zeamet Arazi: Geliri orta dereceli devlet görevlilerine verilir.
- Tımar Arazi: Geliri asker, memur ve din adamlarına verilir.
2.Mukaata : Geliri doğrudan hazineye gider.
3.Yurtluk : Geliri sınırları koruyan askerlere verilir.
4.Ocaklık : Geliri kale muhafızlarına ve tersane giderlerine harcanır.
5.Vakıf : Geliri hayır kurumlarına ayrılır. Yöneticisi Mütevelli’dir. Denetimini kadılar yapar.
6.Malikane : Geliri üstün hizmet gösterenlere verilir.
7.Paşmaklık : Geliri padişahı eşlerine ve kızlarına verilir.
NOT1: Miri Arazilerin kullanım hakkı miras bırakılabilir.
NOT2: Sadece Mukaata arazinin gelirleri doğrudan hazineye aktarılır.
Mülk Arazi : Mülk araziler kişiye aittir.
- Kişiler sadece bağ, bahçe ve bostan gibi yerleri mülk edinebilirdi.
- Büyük tarım arazileri mülk edinilemez idi.
- Meralar, Ormanlar ve Çayırlar devletin malıdır.
- Mülk Arazi; Haraci ve Öşri olarak 2’ye ayrılırdı.
- Haraci Arazi : Gayrimüslimlere ait topraklardır.
- Öşri Arazi : Müslümanlara ait topraklardır.
Osmanlıda Vergi
Osmanlıda Vergi Sistemi Şer-i Vergiler ve Örf-i Vergiler olarak ikiye ayrılırdı.
A. Şer-i Vergiler : Haraç, Aşar ve Cizye olmak üzere 3’e ayrılırdı.
- 1. Haraç : Gayrimüslimlerden üretim üzerinden alınan ürün vergisidir. ( 1856 Islahat Fermanı ile kaldırıldı.)
- 2. Aşar ( Öşür ) : Müslüman çiftçilerden üretim üzerinden alınan ürün vergisidir.
- 16.yüzyıldan itibaren ekonominin bozulması üzerine peşin olarak alınmıştır.
- Ürünün az olduğu yıllarda da alınmıştır.
- İltizam çıkartılmış ve mültezimler aracılığıyla toplanmıştır.
- 1925’de kaldırılmıştır.
- 3. Cizye : Gayrimüslim erkeklerden askerlik yapmamaları karşılığında alınan vergidir. ( 1856 Islahat Fermanı ile kaldırıldı.)
B: Örf- i Vergiler :
- 1. Çiftbozan : Toprağını 3 yıl ekmeyenlerden alınırdı.
- 2. Çift Resmi : Müslümanlardan alınan arazi vergisi.
- 3. İspenç : Gayrimüslimlerden alınan arazi vergisi.
- 4. Avarız : Olağanüstü durumlarda alınan vergi.
- 5. Ağnam : Hayvancılık yapanlardan alınan vergi.
- 6. Derbent: Geçitlerden ve köprülerden alınan vergi.
- 7. Bac : Çarşı- Pazar esnaflarından alınan vegi.
- 8. Mücerred : 20 yaş üzerindeki bekarlardan alınan vergi.
- 9. Bennak : Yeni evlilerden alınan vergi.
- 10. Aruşane : Yeni evlilerden kız tarafının ödediği vergi.
- 11. Cerime: Suçlulardan alınan vergi.
- 12. Gümrük Resmi : Gümrüklerden alınan vergilerdir.
Osmanlıda Toprak ve Vergi Sistemi konu anlatımı bu şekildedir. Kpss Tarih dersi konu anlatımlarına ve konu testleri ile Kpss çıkmış sorulara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.